♦ Lm. Giuse Trần Minh Kiểm, SVD
Trong các sách Tin Mừng, thánh Giuse không được các tác giả nhắc đến nhiều. Ngài khá lu mờ, ít nói và cũng ít người biết đến dù là cha nuôi Chúa Giêsu. Qua gia phả của thánh Mátthêu, chúng ta chỉ biết thánh Giuse thuộc dòng dõi Giacóp, con cháu vua Đavít. Còn Tin Mừng Luca thì ghi rõ hơn: “Khi Đức Giêsu khởi sự rao giảng. Người trạc ba mươi tuổi. Thiên hạ vẫn coi người là con ông Giuse. Giuse là con Êli.” (Lc 3,23). Chúng ta thực sự biết rõ ngài qua những biến cố thời thơ ấu của Đức Giêsu, và sự có mặt của ngài được kể như chấm dứt sau biến cố Đức Giêsu bị lạc mất ở Giêrusalem, dịp lễ Vượt Qua năm mười hai tuổi (x. Lc 2,41-50). Cứ sự thường, nếu một nhân vật ít được nhắc đến thì nhân vật ấy chẳng mấy quan trọng và ít gặp truân chuyên hơn, nhưng với thánh Giuse thì hoàn toàn khác, mặc dù Thiên Chúa đang muốn giấu kín ngài, nhưng ngài vẫn luôn mệt mỏi khi phải đối diện với muôn vàn khó khăn. Chẳng hạn như: Làm sao để vượt qua nỗi đau khi người bạn đời của mình có thai không phải với mình? Làm thế nào để giữ gìn Mẹ Maria và Hài Nhi Giêsu trước sự truy tìm của vua Hêrôđê khi ông ta biết Bêlem là nơi “vua dân Do Thái” mới ra đời?
Dù phải đối diện với nhiều nghịch cảnh như vậy, nhưng với ơn Chúa, thánh Giuse đã từ từ tìm được thánh ý của Thiên Chúa, và rồi ngài đã chấp nhận tất cả, và cùng Thánh Gia để lên đường.
- Đức Maria Có Thai Bởi Quyền Năng Chúa Thánh Thần
Thánh Mátthêu kể lại: “Sau đây là gốc tích Đức Giêsu Kitô. Bà Maria, mẹ Người, đã thành hôn với ông Giuse. Nhưng trước khi hai ông bà về chung sống, bà đã có thai do quyền năng Chúa Thánh Thần. Ông Giuse, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo. Ông đang toan tính như vậy, thì kìa sứ thần Chúa hiện đến báo mộng cho ông rằng: Này ông Giuse, con cháu Đavít, đừng ngại đón bà Maria vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần. Bà sẽ sinh con trai và ông phải đặt tên cho con trẻ là Giêsu, vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ.” (Mt 1,18-25).
Thánh Giuse đã rơi vào một hoàn cảnh vừa khó khăn, lại vừa khó xử khi biết vợ mình có thai, mà thai đó không phải của mình. Sự khó xử ấy càng tăng lên gấp bội vì ngài biết Mẹ Maria là một người tốt lành, đạo đức và chung thủy; làm sao lại có chuyện khó tin như thế được. Đầu óc của thánh Giuse rối bời vì phải giải quyết làm sao để Mẹ Maria không bị ảnh hưởng. Giải quyết làm sao để có một cái kết thật êm đẹp, không tàn nhẫn, khinh bỉ, không để lại tiếng tăm xấu, và cũng không phải thực hiện một hành vi phi nhân là hủy bỏ mầm sống. Chắc chắn thánh Giuse phải rất bình tĩnh và khôn ngoan.
Thực ra, thánh Giuse có thể tố cáo vợ mình và sẽ được xã hội đồng tình. Nhưng đức khôn ngoan của người công chính đã dạy thánh Giuse tìm gặp Thiên Chúa, đối thoại với Ngài để có được một giải pháp tốt nhất và đẹp lòng Ngài. Nên trong giấc ngủ, thánh Giuse đã tỏ bày tâm sự, thỉnh ý Thiên Chúa, và đã nhận ra được thánh ý của Chúa bởi người công chính có ơn khôn ngoan đặc biệt để nhận ra điều này.
Như thế, thánh Giuse đích thực phải công chính đến dường nào. Dù gian khổ nhưng vẫn luôn giữ vững đường lối của mình. Ngài trở nên công chính khi không đặt điều cáo gian, hồ đồ lên án, đoán già đoán non theo cảm xúc nhất thời. Chỉ những người công chính mới dũng cảm đặt giá trị sự sống con người lên trên tất cả. Chuyện sinh tử không thuộc quyền của con người.
Những điều đó cho thấy thánh Giuse đã tuyệt đối tin tưởng vào Thiên Chúa; chỉ một mình Ngài mới thực sự là chủ của sự sống, và mọi sự sống nằm trong chương trình của Ngài, nên dù chưa biết bào thai vợ mình đang mang đến từ đâu, do người nào, nhưng thánh Giuse vẫn bình tĩnh, dù có buồn thì vẫn không tỏ ra thái quá xúc phạm đến Mẹ Maria. Tác giả sách Công Vụ Tông Đồ nói: “Thiên Chúa, Đấng tạo thành vũ trụ và muôn loài trong đó, Đấng làm Chúa Tể trời đất, không ngự trong những đền do tay con người làm nên. Người cũng không cần được bàn tay con người phục vụ, như thể Người thiếu thốn cái gì, vì Người ban cho mọi loài sự sống, hơi thở và mọi sự.” (Cv 17,24-25).
Như thế, với tinh thần tín thác và thái độ bình tĩnh, khôn ngoan, nhẫn nại của người công chính, thánh Giuse đã thực hiện hoàn hảo thánh ý Thiên Chúa bằng việc: “Làm như sứ thần Chúa dạy và đón vợ về nhà mình.” (Mt 1,24), sự sống của Con Thiên Chúa được tôn trọng, giữ gìn và được bảo vệ an toàn.
Trong thực tế, ta thấy rằng khi rơi vào hoàn cảnh trớ trêu này, rất hiếm những người chồng hay người yêu có thể bình tĩnh đủ để tìm giải pháp tốt cho bào thai và người mẹ. Trái lại, họ vẫn thích chọn giải pháp đơn giản hóa là từ chối nhận người đàn bà đó làm vợ hoặc là chọn giải pháp phá thai. Ngày nay, nhiều bạn trẻ đã chọn lối sống thực dụng ăn ở trước hôn nhân như một sự kiểm chứng trước hôn nhân, và chuyện có thai ngoài ý muốn là điều dễ gặp phải. Trong những hoàn cảnh đó, người ta dễ chọn giải pháp phá thai vì bị bế tắc, bị mắc kẹt trước hoàn cảnh kinh tế, đòi hỏi của tương lai, nghề nghiệp, áp lực gia đình… Họ chỉ thấy trước mắt một vòng đen đang đe dọa, một ngõ tối nguy hiểm, mà chỉ có thể thoát ra để tồn tại bằng việc xử lý không gớm tay, không đau xót, đau lòng vì sự sống của một con người, là người con của chính họ.
- Đưa Mẹ Maria Và Hài Nhi Giêsu Trốn Sang Ai Cập
“Khi các nhà chiêm tinh đã ra về, thì sứ thần Chúa hiện ra báo mộng cho ông Giuse rằng: “Này ông Giuse, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai Cập, và cứ ở đó cho đến khi tôi báo lại, vì vua Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi đấy.” (Mt 2,13). Trong bài giảng tại đền thờ thánh Giuse ở Kalisz, Ba Lan, thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nhấn mạnh vai trò của thánh Giuse trong việc bảo vệ thai nhi: “Thánh Giuse thành Nadarét, người đã cứu Chúa Giêsu khỏi sự tàn ác của Hêrôđê, cho chúng ta thấy trong thời điểm này như một người ủng hộ vĩ đại cho chính nghĩa để bảo vệ sự sống con người, từ giây phút thụ thai đầu tiên cho đến khi chết tự nhiên.”
Lần này, thánh Giuse đã không trì hoãn một giây phút nào. Đứng trước thánh ý Thiên Chúa đã được sứ thần của Người loan báo cách rõ ràng, thánh Giuse đã tức tốc hành động, mau chóng thực hiện cuộc vượt biên “đưa Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai Cập”. Vì yêu mến, trân trọng, trân quý sự sống của những người mình yêu thương, thánh Giuse đã quyết tâm bằng mọi giá, bất chấp nguy hiểm đưa Đức Mẹ và Chúa Giêsu đi trốn, để bảo vệ sự sống cho Mẹ và Hài Nhi. Tấm lòng và thái độ ấy chỉ có thể gặp thấy nơi người công chính. Ngược lại, kẻ bất chính thì coi nhẹ, khinh thường, sẵn sàng làm tổn thương sự sống của chính mình và của người khác. Sở dĩ, kẻ bất chính coi nhẹ sự sống vì tiên vàn họ đã coi thường Thiên Chúa là căn nguyên của sự sống, là Đấng ban cho tất cả sự sống và bảo vệ sự sống. Kẻ bất chính không ngần ngại, không gớm tay vi phạm quyền sống, không động chút lòng thương nhưng tìm mọi hình thức và phương tiện để tiêu diệt sự sống. Hêrôđê là một minh chứng rõ ràng cho sự tàn ác đó. Vì để chắc chắn giết được Hài Nhi Giêsu nhằm ngăn ngừa hậu họa mất ngôi ở tương lai, ông đã nhẫn tâm sai người đi giết tất cả các con trẻ ở Bêlem và toàn vùng lân cận từ hai tuổi trở xuống, tính theo ngày tháng ông đã hỏi cặn kẽ các nhà chiêm tinh.
- Tóm Lại
Khi đối diện với những khó khăn để giải quyết vấn đề, thánh Giuse luôn xử lý như một người công chính. Ngài ý thức và tôn trọng sự sống con người; cố gắng tìm ra giải pháp và đáp số cho những hoàn cảnh khó khăn bằng cách đi tìm thánh ý Thiên Chúa qua tâm tình và thái độ bình tĩnh, khôn ngoan, khiêm tốn, …và khi đã nhận ra thánh ý Thiên Chúa thì ngài đã dứt khoát, mau mắn, quyết tâm và dũng cảm thực hiện. Với thánh Giuse, sự sống con người phải luôn được trân quý, giữ gìn, bảo vệ bằng mọi giá, bởi đó là dấu ấn của Thiên Chúa hằng sống, biểu chứng của tình yêu tạo dựng và vinh quang của Thiên Chúa, Đấng tạo dựng muôn loài. Chắc chắn, thánh Giuse không cam chịu một cách thụ động, nhưng chủ động một cách can đảm và vững vàng.
Noi giương thánh Giuse, đấng yêu mến và bảo vệ sự sống, chúng ta hãy tập sống mỗi ngày với tinh thần và thái độ của người công chính trong mọi hoàn cảnh, tình huống, dù khó khăn, dù bi đát, bế tắc đến đâu cũng không được coi thường, chối bỏ sự sống con người, dù sự sống ấy bé nhỏ trong lòng mẹ, đồng thời dũng cảm hành động để không quyền lực bất chính, phi nhân nào có thể gây tổn hại đến sự sống, vi phạm quyền của con người.
Xin thánh Giuse cầu bầu cùng Chúa ban cho chúng ta có thêm nghị lực để phấn đấu chống lại ích kỷ, thực dụng, hưởng thụ của thời đại để không một con người nào cướp đi sự sống là hồng ân vô cùng quý giá của Thiên Chúa ban cho nhân loại.
