♦ Lm. Giuse Vũ Văn Trí, SVD
Con số “272” là tổng số các thành viên của Tỉnh Dòng Ngôi Lời Việt Nam đã được ghi trong “Sổ Tay Sinh Hoạt”, một quyển sách bỏ túi vừa mang danh sách thành viên của Tỉnh Dòng, vừa có lịch phụng vụ của Giáo Hội Công Giáo năm 2022. Thật là một phương tiện thuận lợi và ý nghĩa cho các thành viên. Tuy nhiên, ít người biết là con số “272” này đã bắt đầu từ con số mấy của tổng số thành viên?
Ngày 19 tháng 3 năm 1998, Miền Dòng Ngôi Lời chính thức được thành lập do việc sáp nhập của Dòng Thánh Giuse (BSJ) vào Dòng Ngôi Lời (SVD). Và 10 năm sau đó, tức năm 2008, Miền Dòng trở thành Tỉnh Dòng.
Như vậy, tiền thân của Tỉnh Dòng Ngôi Lời Việt Nam chính là Dòng Thánh Giuse, một Hội Dòng đã được thành lập vào ngày 1 tháng 11 năm 1926 tại Giáo Phận Qui Nhơn, do cha Jean Sion, và năm 1942 cha Jean Sion trở thành Giám Mục Giáo phận Kontum.
Dòng Thánh Giuse, kể từ khi được thành lập đã đón nhận rất nhiều ứng sinh và những ứng sinh này đã trở thành những thành viên phục vụ đắc lực trên quê hương Việt Nam. Ngay từ năm 1970, Dòng đã có một Kinh Viện tại Đà Lạt (hiện là Tập Viện Ngôi Lời) và hàng năm con số các thầy tốt nghiệp tăng dần. Các thầy được đào tạo từ kinh viện, nhưng được giáo dục từ Đại Học Công Giáo Đà Lạt và Giáo Hoàng Học Viện, đa số liên quan đến ngành sư phạm giáo dục vì Dòng Thánh Giuse lúc đó điều hành nhiều trường trung học. Một trong những thành viên khoá học cuối hiện nay chính là Đức Giám Mục Tôma Nguyễn Thái Thành, Giám Mục Phụ Tá Giáo Phận quận Cam tại Hoa Kỳ. Cha Antôn Hà Huy Mai đã từng là bạn đồng môn của Đức Cha, với nhiều năm miệt mài kinh sử trên ghế giảng đường. Kinh viện này cũng đã là nơi đã đào tạo vị Giám Tỉnh tiên khởi của Tỉnh Dòng, Cha Giaxintô Võ Thành Châu, và vị kế nhiệm ngài, Cha Phaolô Đậu Văn Pháp.
Nói đến sự thành hình của Tỉnh Dòng, thiết tưởng cũng nên kể lại quá trình thai nghén của nó. Tôn huynh Michel Nguyễn Thiếu Hy, khi được bầu làm Bề Trên của Dòng Thánh Giuse năm 1973, đã nghĩ đến hai vấn đề then chốt của Dòng: Đó là vấn đề thụ phong linh mục và tìm kiếm một dòng có khả năng bảo trợ anh em với những bước tiến vững chắc hơn tiến vào cánh đồng truyền giáo. Và “cơ duyên” xuất hiện khi được vị Giám Mục Thường Quyền sẵn sàng trợ giúp. Như vậy là từ năm 1973 Tỉnh Dòng đã được thai nghén và mãi cho đến năm 1998, thai nhi trưởng thành và năm 2008 vươn ra trên thế giới, đồng hành với các anh em Ngôi Lời khắp năm châu, phục vụ trong cánh đồng lúa chín vàng của Chúa.
Tỉnh Dòng Ngôi Lời – Giuse là một Tỉnh Dòng non trẻ của Dòng Ngôi Lời, nhưng cũng đã trải qua một quá trình thành lập với biết bao gian nan và sự hy sinh của thế hệ đàn anh trong Tỉnh Dòng. Những đàn anh này chính là con số “36” anh em đã từng thuộc Dòng Thánh Giuse, trong một buổi họp với sự chủ toạ của Đấng Thường Quyền lúc bấy giờ, Đức Cha Phaolô Nguyễn Văn Hoà, và người kể cũng được may mắn tham dự với danh nghĩa “quan sát viên” độc nhất vô nhị, đã phải bỏ phiếu quyết định sáp nhập hay không trước sự hiện diện của Đức Cha. Thời gian như đã dừng lại, bầu khí trang nghiêm đã bao phủ căn phòng, và những phiếu kín được mở trong sự thinh lặng hồi hộp, không nặng nề nhưng có phần thanh thoát. Và Đức Cha tuyên bố tất cả 36 anh em hiện diện đã bỏ phiếu thuận. Đức Cha mỉm cười, bắt tay người kể và nói vỏn vẹn hai từ “chúc mừng”. Mừng vì quá trình sáp nhập đã bắt đầu cách hợp pháp, đúng theo luật, và thời gian kế tiếp đã làm cho con số “36” phát triển dần lên “272” (khấn tạm và trọn).
Người kể cũng muốn chia sẻ một văn kiện “Bản Thăm Dò Ý Kiến” mà hai Hội Dòng, Ngôi Lời và Thánh Giuse, đã dùng như những viên đá xây lộ trình tiến đến hiệp nhất cho sứ vụ mà Cha Thánh Arnold Jannsen đã tâm nguyện: “Xin Thánh tâm Chúa Giêsu ngự trị trong tâm hồn chúng con và tâm hồn mọi người.” Và câu số #14 trong bản thăm dò ý kiến thiết tưởng vẫn còn giá trị như thuở ban đầu.
