Ngày lễ Thánh Giuse 19/03/2023 là dịp kỷ niệm 25 năm sáp nhập Dòng Thánh Giuse vào Dòng Ngôi Lời – và nay với tên gọi đầy đủ là Tỉnh Dòng Ngôi Lời Giuse Việt Nam. Chúng ta dâng lên lời tạ ơn Thiên Chúa và các đấng bản quyền bằng cách này hay cách khác đã luôn ban ơn và phù trì cho Tỉnh Dòng non trẻ này.
Thành quả có được ngày hôm nay của Tỉnh Dòng Ngôi Lời Việt Nam cũng phải kể đến công ơn của Đức Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận – nay là Đấng Đáng Kính đã có “tầm nhìn ngôn sứ” cho Hội Dòng Anh Em Hèn Mọn Thánh Giuse khi ấy thuộc quyền cai quản của ngài từ khi ngài đảm nhận vai trò giám mục giáo phận Nha Trang cho đến ngày ngài đến Rôma làm việc trong giáo triều. Vị kế nhiệm của ngài là Đức Cha Phaolô Nguyễn Văn Hòa và Đức Cha Phêrô Nguyễn Văn Nho, các đấng bản quyền đã đồng thuận với vị tiền nhiệm dù đôi lúc cũng còn nhiều trở ngại, khó khăn trong tiến trình sáp nhập Dòng Thánh Giuse thuộc giáo phận Nha Trang với Dòng Truyền Giáo Ngôi Lời thuộc quyền giáo hoàng.
Thực vậy, sau khi nhậm chức giám mục giáo phận Nha Trang vào năm 1967, Đức Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận đã liên lạc với Dòng Ngôi Lời đến Việt Nam để đảm trách một đại chủng viện liên giáo phận. Tuy nhiên, Dòng Ngôi Lời không thể đến được thời gian đó do nhiều nguyên nhân khách quan. Với bản tính là một con người có lòng nhiệt huyết truyền giáo khi thấy linh đạo của Dòng Anh Em Hèn Mọn Thánh Giuse có những nét tương đồng với Dòng Ngôi Lời, cộng với những thao thức của anh em Dòng Thánh Giuse muốn hợp tác với một hội dòng truyền giáo quốc tế để thăng tiến về đào tạo và truyền giáo, Đức Cha Phanxicô Xaviê đã cố gắng nối kết để các vị lãnh đạo hai Dòng gặp gỡ nhau nhằm thảo luận và tiến đến quá trình liên hiệp. Tuy nhiên, biến cố 1975 đã làm ngưng trệ tất cả.
Sau những năm tháng biệt giam không xét xử, vị giám mục nhân từ ngày ấy được trả tự do và bị quản thúc tại Hà Nội. Dòng Thánh Giuse và Dòng Ngôi Lời cũng mất liên lạc nhau từ đó nhưng vẫn luôn hy vọng sẽ có ngày tươi sáng hơn. May mắn thay, lúc này có một linh mục Dòng Ngôi Lời là Tổng Thư Ký Hội Kinh Thánh Công Giáo thế giới đến Việt Nam, và cha Tổng Quyền Dòng Thánh Giuse lúc ấy có dịp gặp gỡ để trao đổi một số thông tin mà trước đó do mất liên lạc và bị hiểu lầm. Cũng nhờ cuộc gặp gỡ đó mà Đức Cha Phaolô Nguyễn Văn Hòa, vị kế nhiệm của Đức Cha Phanxicô Xaviê mới tạo điều kiện và cho khôi phục lại tiến trình liên hiệp dù gặp nhiều khó khăn, trở ngại từ nhiều phía. Các thành viên Dòng Thánh Giuse lúc ấy đã âm thầm gặp gỡ nhân chứng sống hiện vẫn còn ở Tòa Giám Mục Hà Nội trước khi được đưa về Rôma làm việc. Chính nhờ những lá thư viết tay, những lời giới thiệu chân thành của Đấng Đáng Kính Phanxicô Xaviê là những bằng chứng xác thực nhất để tiến trình sáp nhập mau chóng được thực hiện.
Cũng phải kế đến các vị tổng quyền của hai Dòng Ngôi Lời, Dòng Thánh Giuse và các vị cố vấn ban đầu dưới sự tác động của Chúa Thánh Thần để các ngài cùng ngồi xuống thảo luận với nhau dù trước đó còn nhiều bất đồng và sự thiếu thông tin. Chính các ngài đã biết lắng nghe tiếng Chúa Thánh Thần trong tiến trình sáp nhập để cùng với Giáo Hội đem Lời Chúa đến cho mọi người ở khắp hang cùng ngõ hẻm trong đời sống truyền giáo.
Nhìn lại chặng đường 25 năm kể từ ngày sáp nhập mới nhận thấy được biết bao ơn lành Chúa đã ban xuống trên Tỉnh Dòng Ngôi Lời Giuse Việt Nam nói riêng và Dòng Ngôi Lời trên thế giới nói chung. Một số đấng bản quyền, một số vị tiền bối trong Dòng từng có liên hệ trong tiến trình sáp nhập hiện nay không còn nữa, nhưng có lẽ các ngài sẽ cảm thấy vui khi những gì mình đã vun trồng nay đang đơm bông, kết trái. Xin đốt lên những nén hương lòng để tri ân các ngài và xin các ngài tiếp tục phù hộ cho Tỉnh Dòng Ngôi Lời Giuse Việt Nam non trẻ luôn biết sống đúng tinh thần linh đạo của các Đấng Sáng Lập để làm vinh danh Nước Chúa. Một số bậc cao niên khác hiện còn sống đang ngày đêm dõi theo từng bước thăng trầm của Tỉnh Dòng, luôn cầu nguyện và ước mong thế hệ kế thừa sống đúng ơn gọi tu sĩ truyền giáo.
Nguyện xin các Đấng Sáng Lập Jean Sion, Arnold Janssen, Giuse Freinademetz và các chân phước tử đạo của Dòng Ngôi Lời luôn phù hộ, đồng hành với chúng con.
