Lm. Giuse Trương Vĩnh Tường, SVD
Từ những thông tin ít ỏi được nhắc đến trong các bản văn Tin Mừng, đôi khi chúng ta có cảm giác thánh Giuse là một con người nhu nhược, không dám phản kháng trước những khó khăn, biến cố bất lợi xảy ra trong cuộc đời. Thế nhưng, một con người nhỏ bé, nhu nhược dưới con mắt nhìn nhận của các độc giả Kinh Thánh lại trở nên khác biệt khi được đặt trong bối cảnh của chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Sự khác biệt này đến từ sự chấp nhận những “nghịch lý” xảy ra trong cuộc đời của thánh nhân.
- Lý do thánh Giuse chấp nhận nghịch lý
Thứ nhất, thánh Giuse chấp nhận nghịch lý vì lòng kính sợ Thiên Chúa và lòng trung thành giữ luật Chúa. Tin Mừng hôm nay cho thấy thánh nhân phải đối diện với một hoàn cảnh rất khó xử khi phát hiện ra Đức Maria đã mang thai trước khi hai người về chung sống với nhau (x. Mt 1,18). Chúng ta sẽ thấy rõ được sự khó xử này khi liên hệ tới luật lệ Do Thái lúc bấy giờ. Theo luật Do Thái, lễ đính hôn đã trao cho đôi bên tất cả quyền lợi vợ chồng.[1] Người bạn đời ngoại tình sẽ phải bị ném đá cho đến chết. Lý do là vì hành vi ngoại tình đi ngược với đạo lý của Thiên Chúa. Sự chấp nhận nghịch lý được thể hiện rất rõ qua việc thánh Giuse đón Đức Maria về nhà mình sau khi được thiên thần giải thích về việc mang thai của Đức Maria. Quả thật, nếu như thiên thần hiện ra cách tỏ tường thì quyết định của thánh Giuse là điều dễ hiểu, nhưng hiện ra trong giấc mơ thì có lẽ sẽ dẫn đến sự phân vân nơi thánh Giuse. Hành động “đón Đức Maria về nhà mình” của thánh Giuse chứng tỏ ngài phải là người rất “nhạy bén” với thánh ý của Thiên Chúa, là người có “cặp mắt đức tin” mới nhận ra tiếng Chúa.[2]
Thứ hai, thánh Giuse chấp nhận nghịch lý khi suy nghĩ và hành động của ngài vượt lên trên những toan tính của bản thân để chương trình của Thiên Chúa được thực hiện. Lấy vợ lấy chồng là để yêu thương và sinh sản con cái, nhưng thánh Giuse đón nhận Đức Maria làm bạn trăm năm nhưng chỉ chung sống với nhau như bạn bè. Để chu toàn thánh ý Chúa, ngài chấp nhận bỏ qua mọi toan tính cho cuộc sống tương lai để trải qua cuộc sống bấp bênh, khổ cực nay đây mai đó để rồi bị coi là “người thợ mộc tầm thường” nơi làng quê Nazarét.
Thứ ba, thánh Giuse chấp nhận nghịch lý khi sống một cuộc đời “im lặng”. Im lặng để không phải nghe những lời thị phi, nhưng im lặng để vượt qua những yếu đuối của bản thân, để vượt lên trên cõi đời phàm tục, để kết hợp với mầu nhiệm của Thiên Chúa.[3] Chúng ta thường nghĩ rằng, im lặng không phản kháng là thái độ của những người hèn yếu, nhưng nếu đặt vào vị thế của thánh Giuse, thì im lặng lại là trở nên tràn đầy sức mạnh. Thái độ im lặng nơi thánh nhân là một thái độ sâu thẳm trong tâm hồn, âm thầm chu toàn thánh ý Thiên Chúa cách trọn vẹn.
Sự thinh lặng của thánh Giuse còn nhắm đến mục đích yêu thương. Gia đình thánh gia gặp phải biết bao thử thách kể từ biến cố truyền tin, trong giai đoạn phải từ bỏ quê hương xứ sở để tha hương nơi xứ người, nuôi dạy Chúa Giêsu cho đến lúc trưởng thành. Thánh Giuse luôn là chỗ dựa vững chắc cho gia đình trong những lúc khốn khó, góp phần mang tình yêu, sự trân trọng đối với mỗi thành viên trong gia đình. Hơn nữa, thái độ thinh lặng nơi thánh nhân còn là sự cộng tác cách tích cực vào chương trình cứu độ của Thiên Chúa được thực hiện qua Chúa Giêsu.
- Chấp nhận nghịch lý để nhận ra và sống thánh ý Chúa
Nhiều khi vì lợi ích hay vì thanh danh, chúng ta không đủ can đảm chấp nhận những khó khăn xảy đến trong cuộc đời. Trong thâm tâm, chúng ta vẫn thường âm thầm phản kháng khi gặp những bất lợi. Chấp nhận nghịch lý là một điều không dễ dàng, nhưng đó là điều chúng ta cần phải làm để hướng tới sự triển nở hơn trong đời sống đức tin.
Từ những khó khăn hay vì lợi ích cá nhân, chúng ta dễ dàng đánh mất sự nhạy bén trong việc nhận ra thánh ý của Thiên Chúa. Đối với chúng ta, Thiên Chúa muốn chúng ta nhận biết vai trò của mình trong kế hoạch của Người như xưa kia sứ thần can thiệp để trấn an và thông tin cho thánh Giuse biết vai trò của ông. Mặt khác, Thiên Chúa cho chúng ta sự tự do chọn lựa, nhưng Người luôn muốn chúng ta đáp trả lời mời gọi của Người như thánh Giuse đã dùng cả cuộc đời để hành động theo thánh ý Chúa.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã từng nói: xưa kia, Đức Giêsu đã muốn thuộc về một gia đình từng trải nghiệm những tình cảnh cay đắng là để cho không một ai thấy mình bị loại ra khỏi tình yêu thật cận kề của Thiên Chúa. Thiên Chúa luôn hiện diện nơi những người đau khổ, khi con người gặp hiểm nguy, khi cảm thấy mình bị chối từ và bị bỏ rơi. Theo lối hiểu này, chúng ta phải nhìn nhận cách đúng đắn về sự quan phòng của Thiên Chúa. Ngay cả khi con người gặp phải những nghịch cảnh quá sức chịu đựng, khi con người quá khổ đau, không còn gì để cậy dựa thì Thiên Chúa vẫn luôn ở đó để chờ đợi con người. Người là Đấng duy nhất để con người có thể tin tưởng và phó thác mọi sự trong bàn tay quan phòng của Người.
Sống trong thời đại hôm nay, chúng ta cần học đòi theo mẫu gương của thánh Giuse để có thể giữ được cõi lòng bình an thư thái để lắng nghe tiếng Chúa, để vượt lên trên mọi nghịch cảnh trong cuộc đời.
Lạy Chúa, xin cho mỗi người chúng con biết nhận ra thánh ý của Thiên Chúa và vâng phục cách chóng vánh, quyết liệt và dứt khoát đến độ “vô lý” như thánh Giuse đã từng.[4]
[1] X. Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước, Lời Chúa Cho Mọi Người, phần chú giải tr. 1582.
[2] Lm. Phê rô Nguyễn Văn Hương, Muối Cho Đời (Đồng Nai: Đồng Nai, 2019), tr. 369.
[3] X. TGM. Ngô Quang Kiệt, Tấm Bánh Cho Đời, Năm B. Tr. 106.
[4] X. G.B. Nguyễn Văn Thuật, Học Viện Ngôi Lời – Bài Giảng Chúa Nhật Năm B.
