(Ge 2,12-18; 2Cr 5,20- 6,2; Mt 6, 1-6,16-18).
Tin mừng: Mt 6,1-6.16-18
1 “Khi làm việc lành phúc đức, anh em phải coi chừng, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Bằng không, anh em sẽ chẳng được Cha của anh em, Đấng ngự trên trời, ban thưởng.
2 Vậy khi bố thí, đừng có khua chiêng đánh trống, như bọn đạo đức giả thường biểu diễn trong hội đường và ngoài phố xá, cốt để người ta khen. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi.
3 Còn anh, khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm, 4 để việc anh bố thí được kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả lại cho anh.
5 “Và khi cầu nguyện, anh em đừng làm như bọn đạo đức giả: chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba ngã tư, cho người ta thấy. Thầy bảo thật anh em: chúng đã được phần thưởng rồi.
6 Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng, đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả lại cho anh.
16 “Còn khi ăn chay, anh em chớ làm bộ rầu rĩ như bọn đạo đức giả: chúng làm cho ra vẻ thiểu não, để thiên hạ thấy là chúng ăn chay. Thầy bảo thật anh em, chúng đã được phần thưởng rồi.
17 Còn anh, khi ăn chay, nên rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm, 18 để không ai thấy là anh ăn chay ngoại trừ Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh, Đấng thấu suốt những gì kín đáo, sẽ trả lại cho anh.
CÁC BÀI GIẢNG CHỦ ĐỀ:
SÁM HỐI (Lm. Máctinô Lê Quang Tuấn, SVD)
Hôm nay mở đầu Mùa Chay Thánh, Giáo Hội cử hành Lễ Tro để mời gọi mọi người Ki-tô hữu ý thức về thân phận tro bụi của mình, và ra sức tập luyện các nhân đức như ăn chay, cầu nguyện và làm việc bác ái. Đây là thời gian thuận tiện để mỗi người ý thức tính hữu hạn của đời người và đặt hết niềm tin tưởng vào Thiên Chúa là sự sống đích thực của con người.
Bước vào Mùa Chay Thánh, Giáo Hội mở ra cho chúng ta niềm hy vọng khi nhìn về mầu nhiệm cách chung, chính Đức Ki-tô Phục Sinh là Cứu Chúa của đời ta và ban cho chúng ta sự sống đời đời. Vì thế, đời sống hiện tại là thời gian cho con người nên hoàn thiện và trở về với Thiên Chúa tình yêu. Đây cũng chính là khát vọng lớn nhất của nhân loại, nên con người tin rằng chết không phải là tận cùng của kiếp người nhưng sẽ được sống lại trong Đức Ki-tô, an hưởng một đời sống viên mãn và vĩnh hằng trên Thiên Quốc. Bởi vậy, những ca từ trong bài “Cát Bụi” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dễ lay động lòng người: “Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi, để một mai tôi về làm cát bụi. Ôi cát bụi mệt nhoài, tiếng động nào gõ nhịp không nguôi”. Cũng vậy, sách Giảng Viên nói về con người là một thời để sinh một thời để chết, phù vân trên mọi phù vân (x. Gv 2,1), tất cả đều vô thường, nhưng chỉ trong Thiên Chúa mới là vĩnh hằng.
Bởi đó, để có được sự sống đời đời làm gia nghiệp đòi hỏi mỗi người phải ý thức thân phận yếu đuối, tội lỗi và cần ơn tha thứ của Thiên Chúa. Việc xức tro trên trán tỏ lòng ăn năn thống hối và trở về cùng Thiên Chúa, từ bỏ con người cũ để mặc lấy con người mới nhờ ơn tha thứ của Thiên Chúa. Thiên Chúa là người Cha nhân hậu luôn rộng lòng đón nhận những đứa con hoang đàng trở về để tha thứ, yêu thương và ban lại cho người con quyền làm con (x. Lc 15,11-32).
Việc xức tro không phải là một việc làm chiếu lệ, hình thức bên ngoài mà là một cuộc hoán cải nội tâm sâu sắc. Trong bài giảng thánh Lễ Tro, Đức Tổng Giám mục Giu-se Ngô Quang Kiệt đã chia sẻ ý nghĩa của việc xức tro đích thực: “xức tro là xức vào tâm hồn để biết đau đớn xót xa vì tội lỗi, xức tro là xức vào thói kiêu căng để biết hạ mình khiêm nhường nhỏ bé, xức tro là xức vào thói hận thù ghen ghét để biết yêu thương tha thứ, xức tro là xức vào mối chia rẽ bất hoà để biết xây dựng tình yêu thương hiệp nhất, xức tro là xức vào tính ích kỷ để biết sẻ chia bác ái, xức tro là xức vào thói lười biếng để biết tỉnh thức và cầu nguyện. Chỉ có xức tro như thế, chúng ta mới có thể tẩy rửa tâm hồn nên trong trắng tinh tuyền”.
Thế nên, việc xức tro hôm nay đòi hỏi chúng ta phải mở toang cõi lòng mà bấy lâu nay bị đóng kín bởi tội lỗi của mình. Ngôn sứ Giô-en đã kêu gọi dân Do Thái sám hối: “Đừng xé áo, nhưng hãy xé lòng. Hãy trở về cùng Đức Chúa là Thiên Chúa của anh em, bởi vì Người từ bi và nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương” (Ge 2,13). Vậy, chúng ta hãy xé lòng để bước ra khỏi bóng đêm tội lỗi; xé lòng để bước ra khỏi đam mê dục vọng; xé lòng để bước ra khỏi thói tham lam bất chính; xé lòng để bước ra khỏi thói nô lệ danh vọng; xé lòng để dứt bỏ thói gian dối giả hình. Xé lòng như vậy, chúng ta mới có thể gạt bỏ những chướng ngại trong tâm hồn để tự do làm con cái Thiên Chúa.
Thái độ ăn năn sám hối đích thực là nội tâm hóa bằng hành động yêu thương. Qua bài Tin Mừng hôm nay, Đức Giê-su dạy chúng ta phương thức sám hối đích thực bằng cầu nguyện, ăn chay và làm việc bác ái trong âm thầm nhưng đầy tin tưởng và yêu mến. Nhờ cầu nguyện, chúng ta từ bỏ ý riêng, nhận ra và thực thi ý Chúa. Nhờ ăn chay, chúng ta chế ngự và giải thoát khỏi những nhu cầu vật chất, để thấy được sự thanh cao của tâm hồn. Nhờ làm việc bác ái, chúng ta gia tăng lòng yêu mến Chúa, và biết quan tâm sẻ chia với mọi người. Ba việc làm đạo đức này là phương thế giúp chúng ta sống thực sự là người con biết sám hối trở về cùng Thiên Chúa là Cha và nhìn nhận mọi người là anh em với nhau.
Đã bao Mùa Chay trôi qua, chúng ta quyết tâm trở về với Thiên Chúa nhưng rồi lại như ngựa quen đường cũ; biết bao lần chúng ta thề ước với Chúa nhưng rồi lại bội thề; biết bao lần chúng ta thống hối ăn năn với Chúa nhưng rồi lại lỗi phạm.
Hôm nay, Giáo Hội lại gióng lên hồi chuông mời gọi con cái: “Hãy ăn năn sám hối! Hãy canh tân đổi mới! Hãy trở về cùng Chúa!”. Dẫu biết rằng chúng ta mang thân phận yếu đuối, tội lỗi nhưng tình thương và ơn tha thứ của Thiên Chúa thật hải hà. Cho dẫu tội lỗi tâm hồn chúng ta có đỏ như son cũng nên trắng như bông khi chúng ta biết sám hối ăn năn. Vì tình yêu của Thiên Chúa mạnh hơn sự chết, ơn tha thứ của Người luôn lớn hơn tội lỗi của chúng ta, sự bao dung của Người sẽ chữa lành tâm hồn đầy thương tích của chúng ta.
Xin Chúa cho mỗi người chúng ta biết khiêm tốn hạ mình nhận ra tội lỗi của mình, đặc biệt là tội chối từ tình yêu của Chúa và tình yêu thương đối với anh chị em và thành khẩn ăn năn sám hối trở về cùng Chúa để được đón nhận ơn tha thứ. Như thế, Mùa Chay năm này mới trở thành Mùa Chay Thánh đích thực vì chúng ta được làm con của Thiên Chúa. Amen.
SỐNG TÂM TÌNH MÙA CHAY (Tu sĩ Gioan Hoàng Xuân Hải, SVD)
Quan sát trong thực tế cuộc sống, chúng ta nhận thấy rằng để chuẩn bị một sự kiện quan trọng hay tham gia một cuộc thi như một trần cầu thể thao lớn … thì người ta thường dành thời gian để chuẩn bị thật kỹ lưỡng, nhằm mong đạt được kết quả tốt nhất. Trong đời sống đức tin cũng vậy, hằng năm Giáo Hội cũng dành cho con cái mình những khoảng thời gian đặc biệt nhằm giúp các Kitô hữu nhìn lại, và chuẩn bị tốt hơn cho hành trình đức tin của mình. Mùa Chay là dịp tốt để các Kitô hữu chuẩn bi tâm hồn, hoán cải và trở về với Thiên Chúa, để nhận được ơn cứu độ của Thiên Chúa nhờ mầu nhiệm Khổ Nạn và Phục Sinh của Đức Giêsu Kitô.
Khởi đầu Mùa Chay, Giáo Hội cử hành nghi thức xức tro cho tất cả Kitô hữu, nhằm mời gọi họ biết thức tỉnh nhìn nhận thân phận yếu đuối, mỏng giòn của phận người mà biết hoán cải và trở về với Thiên Chúa “trên nẻo chính đường ngay” để được ơn cứu độ. Việc xức tro nhằm nhắc nhở về sự mong manh yếu đuối, tính phải chết của phận người và cần được ơn cứu độ của Thiên Chúa. Việc nhận tro cũng nói lên tinh thần sám hối và khiêm nhường của các Kitô hữu. Họ nhìn nhận thân phận cát bụi cũng như thân phận tội lỗi của mình. Mùa Chay cũng là thời gian để mỗi Kitô hữu cố gắng kết hợp mật thiết với Chúa Giêsu Kitô, để chia sẻ mầu nhiệm Khổ Nạn và Phục Sinh của Người.
Phụng vụ Lời Chúa hôm nay cho chúng ta có cái nhìn thấu suốt và ý thức về việc sống tinh thần Mùa Chay sao cho đẹp lòng Thiên Chúa. Khởi đi từ bài đọc thứ nhất, ngôn sứ Giôen đã mời gọi mọi người ăn năn thống hối và hết lòng trở về với Thiên Chúa: “các ngươi hãy hết lòng trở về với Ta, hãy ăn chay, khóc lóc và thống thiết than van. Đừng xé áo, nhưng hãy xé lòng” (Ge 2,12-13). Lời kêu gọi hoán cải trở về với Thiên Chúa một cách triệt để tận sâu thẳm tâm hồn như thế giúp chúng ta “hãy xé lòng”, mở con tim mình ra, một con tim mà lâu nay chúng ta đã để cho tội lỗi làm xơ cứng, ra chai đá, đóng kín và vô cảm trước những hoàn cảnh khó khăn của tha nhân và trước tình yêu vô biên của Thiên Chúa. Chúng ta hãy để cho Thiên Chúa lấy khỏi chúng ta trái tim chai đá và ban tặng cho ta một trái tim bằng thịt, để ta biết yêu thương, đi theo các thánh chỉ và tuân giữ cùng thi hành các quyết định của Người (x. Ed 11,17-20). Đồng thời ngôn sứ Giôen cũng nhắc nhớ dân chúng hãy tin tưởng và tín thác vào lòng thương xót của Thiên Chúa vì: Người từ bi nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương. Người đã nồng nhiệt yêu thương đất của Người, đã tỏ lòng khoan dung đối với dân của Người (x. Ge 2,14; 18).
Tiếp nối lời mời gọi của ngôn sứ Giôen, thánh Phaolô cũng đã khuyên nhủ cộng đoàn tín hữu Côrintô hãy biết hoán cải và trở về với Thiên Chúa bằng cách: “anh em hãy làm hòa với Thiên Chúa” (2 Cr 5,20). Ở đây thánh Phaolô còn cho chúng ta biết Thiên Chúa từ bi nhân hậu, chậm giận và giàu tình thương mà ngôn sứ Giôen đã nói đến, thì giờ đây tình yêu vô bờ bến của Thiên Chúa đã được hiện thực qua việc “Người đã ban Con Một của Người là Đức Giêsu Kitô đến cho thế gian, để nhờ Đức Kitô và trong Đức Kitô, Thiên Chúa đã cho thế gian được hòa giải với Người. Vì yêu và để cứu độ nhân loại mà Đấng chẳng hề biết tội là gì, thì Thiên Chúa đã biến Người thành hiện thân của tội lỗi vì chúng ta, để làm cho chúng ta nên công chính trong Người” (x. 2 Cr 5,18-21). Đứng trước tình yêu bao la của Thiên Chúa, thánh Phaolô nhắc nhở mọi Kitô hữu: “anh em đã lãnh nhận ân huệ của Thiên Chúa, thì đừng để trở nên vô hiệu”. Ân huệ đó chính là ơn cứu độ mà chúng ta đã lãnh nhận qua Bí Tích Rửa Tội, đã được trở nên con cái của Thiên Chúa. Vì vậy, chúng ta cần phải biết ăn ở thế nào cho đẹp lòng Thiên Chúa, “hãy tẩy rửa mọi vết nhơ, và đem lòng kính sợ Thiên Chúa mà lo đạt tới mức thánh thiện hoàn hảo” (2 Cr 7,1).
Tường thuật Tin Mừng theo thánh Mátthêu hôm nay, Chúa Giêsu đã dạy cho chúng ta cách thức hoán cải, trở về với Thiên Chúa qua ba việc lành phúc đức, đó là: bố thí, cầu nguyện và ăn chay. Đây cũng là ba điều mà Giáo Hội luôn dạy con cái mình thực hành trong cuộc sống hằng ngày, đặc biệt là trong thời gian Mùa Chay Thánh, thời gian để đón nhận ân sủng của Thiên Chúa. Chúng ta hãy làm rõ hơn ba việc thực hành trên theo lời dạy của Chúa Giêsu:
- Việc Bố Thí
Chúa Giêsu dạy rằng: “khi làm việc lành phúc đức anh em phải coi chừng, chớ có phô trương cho thiên hạ thấy. Khi bố thí, đừng có khua chiêng đánh trống, như bọn đạo đức giả thường biểu diễn trong hội đường và ngoài phố xá, cốt để người ta khen. Còn anh em, khi bố thí, đừng cho tay trái biết việc tay phải làm, để việc anh bố thí được kín đáo” (Mt 6,1-3). Thật vậy, tâm lý chung ai trong chúng ta khi bố thí cũng mong ít là nhận được một lời cám ơn của người khác, hay ít ra cũng muốn “lập công chuộc tội”. Nhưng đối với Thiên Chúa thì ngược lại, Người muốn chúng ta có thái độ khiêm nhường khi bố thí, với lòng yêu mến Thiên Chúa và yêu tha nhân. Người mời gọi chúng ta vượt lên trên những mong muốn tầm thường, những lời khen ngợi hay những phần thưởng của thế gian. Thật vậy, chúng ta có được những của cái dư thừa hay những khả năng, những thành công trong cuộc sống … tất cả cũng đều do Thiên Chúa ban cho. Bởi “thân trần truồng sinh từ lòng mẹ, tôi sẽ trở về đó cũng trần truồng. Đức Chúa đã ban cho, Đức Chúa lại lấy đi” (G 1,20), và “chúng ta đã không mang gì vào trần gian này, thì cũng chẳng mang gì ra được” (1 Tm 6,7). Vì thế, chúng ta đừng có tự hào, khoe khoang khi chúng ta bố thí hay giúp đỡ người khác. Quả thật, “Chúa muốn lòng nhân chứ không cần lễ tế” (Mt 9,13).
Ngoài ra, việc bố thí không chỉ dừng lại ở lòng xót thương đối với những người thiếu thốn, bất hạnh, đối với tha nhân, nhưng nó còn là cách để chúng ta tôn vinh và tạ ơn Thiên Chúa. Điều này được thánh Phaolô nhắc nhở các Kitô hữu cộng đoàn Côrintô rằng: “những việc chúng ta làm sẽ khiến người ta dâng lời cảm tạ Thiên Chúa. Thật thế, việc phục vụ cho công ích này không những đáp ứng nhu cầu của người trong dân thánh, mà còn hơn thế nữa, còn là nguồn phát sinh bao lời cảm tạ dâng lên Thiên Chúa. Việc phục này là một bằng cớ cho họ tôn vinh Thiên Chúa, vì thấy anh em vâng phục và tuyên xưng Tin Mừng của Đức Kitô, và vì thấy anh em có lòng quảng đại, sẵn sàng chia sẻ với họ và với mọi người. Còn họ sẽ cầu nguyện cho anh em để tỏ lòng quý mến, bởi nhận thấy ân huệ tuyệt vời Thiên Chúa đổ xuống trên anh em” (2 Cr 9,11-13).
- Việc Cầu Nguyện
Chúa Giêsu mời gọi mỗi người chúng ta hãy cầu nguyện với tâm tình của một người con với Cha là Đấng ngự trên trời, Đấng hiện diện nơi kín đáo. Người nói: “khi cầu nguyện, anh em đừng làm như bọn đạo đức giả: chúng thích đứng cầu nguyện trong các hội đường, hoặc ngoài các ngã ba, ngã tư, cho người ta thấy. Còn anh, khi cầu nguyện, hãy vào phòng đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh, Đấng hiện diện nơi kín đáo” (Mt 6,5-6). Chính vì thế, khi cầu nguyện, chúng ta hãy mời Chúa vào trong tâm hồn của chúng ta, nơi đó chỉ có mình ta với Người. Để nơi đó ta được ánh sáng Lời Chúa chiếu soi và giúp ta thấy được những bóng tối tội lỗi trong ta, nhận ra được thân phận yếu hèn của mình. Nơi đó chúng ta sẽ thưa lên với Chúa những tâm tư tình cảm, những nỗi lo lắng, những bất an và những ước muốn của ta. Đồng thời, chúng ta dâng lời cầu xin Chúa tha thứ cho những lỗi lầm của chúng ta, cũng như những lời tạ ơn về những gì Người đã “tỏ lòng thương xót với dân Người”. Do đó, cầu nguyện không phải là dịp để ta khoe khoang việc đạo đức của mình, cũng không phải là lúc ta “lãi nhãi” với Thiên Chúa, nhưng cầu nguyện là lúc ta đứng dậy, đi về cùng Cha và thưa với Người: “thưa Cha con thật đắc tội với Trời và với Cha” (Lc 15,18) để nhận được lòng thương xót và ơn tha thứ của Người.
- Việc Ăn Chay
Kinh thánh và truyền thống Kitô giáo cho chúng ta biết ăn chay là một phương thế để giúp ta tránh tội và tránh những con đường dẫn đến tội. Chúng ta cũng thấy nhiều bản văn Kinh Thánh nói về việc dân chúng ăn chay để tỏ lòng sám hối hầu thoát khỏi sự trừng phạt của Thiên Chúa. Cụ thể như việc ngôn sứ Giôna công bố lệnh truyền của Thiên Chúa, dân thành Ninivê đã công bố lệnh ăn chay, như dấu hiệu của lòng chân thành, và nói rằng: “Biết đâu Thiên Chúa chẳng nghĩ lại, chẳng bỏ ý định giáng phạt, và nguôi cơn thịnh nộ, khiến chúng ta khỏi phải chết?” (Gn 3,9).
Nói về ăn chay, chúng ta cũng thấy trong sách ngôn sứ Isaia khi ông lên án dân người trong việc thực hành chay tịnh mang tính hình thức mà không thật lòng sám hối trở về với Thiên Chúa, khi nói: “Ngày ăn chay các ngươi vẫn lo kiếm lợi, vẫn áp bức mọi kẻ làm công cho mình. Các ngươi ăn chay để đôi co cãi vã, để nắm tay đánh đấm thật bạo tàn. Đó là lối ăn chay mang tính hình thức, chứ không làm cho người ta thay đổi được đời sống nội tâm qua việc ăn chay. Qua đó, ngôn sứ Isaia đã chỉ cho cách ăn chay đẹp lòng Thiên Chúa đó là: mở xiềng xích bạo tàn, tháo gông cùm trói buộc, trả tự do cho người bị áp bức, đập tan mọi gông cùm. Là chia cơm cho người đói, rước vào nhà những người nghèo không nơi trú ngụ; thấy ai mình trần thì cho áo che thân, không ngoảnh mặt làm ngơ trước người anh em cốt nhục” (x. Is 58,3-7). Đối với ngôn sứ Isaia thì ăn chay không hệ tại ở việc ăn uống, nhưng hệ tại ở đời sống của chúng ta. Đó là loại bỏ những việc làm bất công: áp bức, bạo tàn, tù đày, là biết quan tâm chia sẻ với những người nghèo khổ, những người bất hạnh.
Chúa Giêsu cũng lên án lối ăn chay giả hình, Người nói: “khi ăn chay, anh em chớ làm bộ rầu rĩ như bọn đạo đức giả: chúng làm cho ra vẻ thiểu não, để thiên hạ thấy chúng ăn chay. Còn anh, khi ăn chay hãy rửa mặt cho sạch, chải đầu cho thơm, để không ai biết anh em ăn chay, ngoại trừ Cha của anh em, Đấng hiện diện nơi kín đáo” (Mt 6,16-18). Như thế, ăn chay không phải để khoe khoang những sự hy sinh của mình, nhưng ăn chay là cách để ta biết chế ngự sự ham muốn của thân xác đối với những thứ chóng qua. Đó là lúc chúng ta nhận biết rằng chính Thiên Chúa mới là nguồn nuôi sống đích thực của chúng ta chứ không phải của ăn hằng ngày, bởi có lời chép rằng: “người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời do miệng Thiên Chúa phán ra” (Mt 4,4).
Ước gì Phụng vụ Lời Chúa của thứ Tư Lễ Tro hôm nay, một lần nữa mời gọi mỗi người chúng ta hãy biết hoán cải trở về với Thiên Chúa. Đồng thời việc nhận tro trên đầu, nhắc nhớ chúng là thân phận yếu hèn của phận người, là cát bụi, dễ sa ngã và bất trung. Vì thế chúng ta hãy cầu xin Thiên Chúa ban cho chúng ta sức mạnh của Chúa Thánh Thần để Người hướng dẫn và giúp chúng ta biết khiêm nhường mà trở về với Thiên Chúa một cách thành tâm. Đồng thời biết dành trọn thời gian đặc biệt của Mùa Chay Thánh để chúng ta thực hành những việc cụ thể qua các mối tương quan: tương quan với Chúa qua việc cầu nguyện; tương quan với tha nhân qua sự chia sẻ, bố thí; và tương quan với chính mình qua việc ăn chay hãm mình. Nguyện xin Thiên Chúa ban cho mỗi người chúng ta có một Mùa Chay Thánh đầy ân sủng của Người. Amen.
DANH PHẬN (Lm. G. B. Phan Tuấn Thể, SVD)
Con người bao đời vẫn khao khát được thừa nhận, khao khát có một cái danh trong thiên hạ: “Đã mang tiếng ở trong trời đất, phải có danh gì với núi sông” (Nguyễn Công Trứ). Vì thế, nhiều người đã phải lao đao, lận đận suốt cả cuộc đời chỉ vì lời khen tiếng chê, chỉ vì muốn tên tuổi của mình được lưu danh. Cái danh, cái phận khốn khổ ấy nhiều khi còn đeo đuổi họ vào cả thực hành tôn giáo, khiến những hành vi tôn thờ trở thành những công cụ chỉ nhằm làm sáng danh tôi và làm tối danh Cha. Ngày Thứ Tư lễ Tro, Giáo Hội mời gọi con cái mình nhìn lại thân phận của mình để ý thức rằng: cái danh ở đời chỉ là hư vô, dù cho người khác lấy tên mình đặt cho miền này xứ nọ, nhưng ba tấc đất mới thật là nhà (x. Tv 49,12); cái phận ở đời chỉ như bụi tro gió cuốn, “một cơn gió thoảng là xong, chốn xưa mình ở cũng không biết mình” (Tv 102,6). Chỉ có Danh Chúa là trường tồn qua muôn ngàn thế hệ. Và chỉ khi trở về với Thiên Chúa, con người mới được thừa nhận, mới có được cái danh phận đích thực: danh phận con cái của Thiên Chúa!
Từ thuở xa xưa, nhiều lần Dân Chúa không muốn Thiên Chúa làm chủ đời mình, họ khao khát được làm theo ý họ muốn, khao khát được đứng trên đôi chân của mình. Nhưng một khi lạc xa Thiên Chúa, đời sống của họ cũng đứng trên bờ vực thẳm, trên lằn ranh giữa sống và chết. Vì thế, trong bài đọc thứ nhất, ngôn sứ Giôen đã kêu gọi triệu tập dân tham dự đại hội thánh. Ở đó, mọi người từ già đến trẻ hãy thực hiện lệnh giữ chay thánh. Ở đó, mọi người hãy thật tâm hối tiếc về những gì đã làm, rằng hãy xé lòng đừng xé áo để kêu cầu lòng Chúa xót thương.
Cũng thế, trong bài đọc hai, thánh Phaolô đã hạ mình xuống, trở thành một người “ăn mày” để nài xin các tín hữu Côrintô làm hoà với Thiên Chúa. Thiên Chúa đã dùng cái chết của Con Một để cho họ có cái danh cái phận, thì ngài cũng nài xin họ đừng để ân huệ đó ra vô hiệu vì phạm tội.
Sống với danh phận là con cái Thiên Chúa, con người phải sống thật, vì Thiên Chúa là Đấng Chân Thật: sống thật trong tương quan với Thiên Chúa, sống thật trong tương quan với tha nhân và sống thật với chính mình. Đó là điều mà Đức Giêsu đã dạy chúng ta trong bài Tin Mừng hôm nay qua các tâm tình: cầu nguyện, bố thí và ăn chay.
Trong tương quan với Thiên Chúa, chúng ta cầu nguyện. Cầu nguyện là chuyện trò thân mật với Thiên Chúa trong vai trò của một người con. Nhờ cầu nguyện, Chúa ban ơn giúp sức để chúng ta vượt thắng mọi cám dỗ để sống xứng đáng là con Thiên Chúa. “Bọn đạo đức giả” cũng cầu nguyện, nhưng hành vi phụng tự này là giả hình vì mục đích việc cầu nguyện của họ, theo Kinh Thánh, là cốt để cho người ta thấy chứ không nhằm đối thoại với Đấng Tối Cao và thực sự họ đã nhận được phần thưởng là những lời khen ngợi hư không. Con cái Thiên Chúa thì không được như vậy. Khi cầu nguyện, hãy từ bỏ những gì ở bên ngoài chỉ còn Cha với mình, từ bỏ những ý riêng để nguyện xin cho danh thánh Cha vinh hiển (x. Mt 6,9), rồi Cha sẽ đón nhận và trả lại cho ta cái danh thực hữu.
Trong tương quan với đồng loại, chúng ta sống bác ái. Cho người khác cái họ cần vì tình đồng loại là sống yêu thương. “Bọn đạo đức giả” cũng biểu diễn bố thí cho người khác trong các hội đường và ngoài phố xá nhưng mục đích không phải “yêu thương anh em vì Chúa” nhưng điều họ nhắm đến, theo Kinh Thánh, là cốt để người ta khen. Và họ đã thực sự nhận được những lời khen ngợi hư không. Có những người sẵn sàng bỏ một tài sản lớn để xây dựng nhà thờ với điều kiện tên người ấy được khắc đâu đó trong nhà thờ để người ta còn nhớ đến công lao của mình, và họ đã được người đời trả công qua những lời trầm trồ khen ngợi. Con cái Thiên Chúa thì không được như vậy. Khi bố thí, “đừng cho tay trái biết việc tay phải làm” và Thiên Chúa, Đấng thấu suốt những gì kín đáo sẽ đong đấu đủ lượng đã dằn đã lắc và đầy tràn lòng yêu mến mà đổ vào đời chúng ta (x. Lc 6,38).
Trong tương quan với chính mình, chúng ta ăn chay. Việc ăn chay không phải chỉ là chuyện nhịn một hai bữa, nhưng ăn chay là việc khổ luyện để chiến thắng chính con người của mình, lấy lý trí và ý chí để chế ngự những ham muốn của thân xác, là quyết tâm nô lệ cho Thiên Chúa chứ không nô lệ cho tội lỗi. “Bọn đạo đức giả” cũng ăn chay, nhưng theo Kinh Thánh họ làm điều ấy cốt là để cho thiên hạ thấy. Họ đã nhận được phần thưởng của người đời là những lời khen ngợi hư không. Người mang danh con cái Thiên Chúa thì không được như vậy. Người mang danh con cái Thiên Chúa ăn chay hãm mình không vì lời khen tiếng chê nhưng là muốn trở nên thánh, vì Thiên Chúa là Đấng Thánh. Và Đấng Thánh thấu suốt tâm can con người sẽ chứng nhận, sẽ trả lại cho ta phần thưởng muôn đời tồn tại chứ không phải những gì là hư danh mà người đời ban tặng cho nhau.
Ngày Thứ Tư lễ Tro nhắc cho chúng ta nhớ thân phận con người chỉ như tro bụi với cử chỉ xức tro trên đầu. Đừng để việc xức tro hôm nay trở thành một việc làm theo hình thức bên ngoài, nhưng hãy cải hoán tâm hồn thực sự bằng việc nhìn nhận chúng ta chỉ là phận tro bụi, cái danh người đời ban tặng chỉ là hư vô, lời khen tiếng chê nay còn mai mất. Chỉ nơi Thiên Chúa, chúng ta mới được sống, cử động và hiện hữu (x. Cv 17,28). Chỉ nơi Thiên Chúa, chúng ta mới có được cái danh phận của mình, danh con cái Thiên Chúa trong sự sống viên mãn nơi vương quốc của Người.
Ngày Thứ Tư lễ Tro là ngày khởi đầu của một Mùa Chay thánh, ngày khởi đầu của một mùa tập luyện chiến đấu thiêng liêng. Trong mùa thánh thiêng, đừng chỉ mở miệng hát nghêu ngao “con nay trở về …” như một kẻ giả hình, nhưng trở về với Chúa một cách thực tâm bằng cách đổi mới tâm thần, sống thân mật với Thiên Chúa và yêu thương người anh em của mình như Lời Chúa dạy. Và Thiên Chúa, Đấng thấu suốt những gì kín đáo sẽ trả lại xứng với việc chúng ta đã làm. Amen.
