Bài đọc 1: Ds 6, 22-27; Bài đọc 2: Gl 4, 4-7
Tin Mừng: Lc 2,16-21
Khi ấy, các người chăn chiên hối hả ra đi đến Bêlem. Họ gặp bà Maria, ông Giuse, cùng với Hài Nhi đặt nằm trong máng cỏ. Thấy thế, họ liền kể lại điều đã được nói với họ về Hài Nhi này. Nghe các người chăn chiên thuật chuyện, ai cũng ngạc nhiên. Còn bà Maria thì hằng ghi nhớ mọi kỷ niệm ấy, và suy đi nghĩ lại trong lòng. Rồi các người chăn chiên ra về, vừa đi vừa tôn vinh ca tụng Thiên Chúa, vì mọi điều họ đã được mắt thấy tai nghe, đúng như đã được nói với họ. Khi Hài Nhi được đủ tám ngày, nghĩa là đến lúc phải làm lễ cắt bì, người ta đặt tên cho Hài Nhi là Giêsu; đó là tên mà sứ thần đã đặt cho Người trước khi Người được thụ thai trong lòng mẹ.
—– o0o —–
Bài giảng
MA-RI-A, NỮ VƯƠNG HÒA BÌNH (Lm. Giuse Đỗ Nguyên Vũ, SVD)
Danh xưng Mẹ Thiên Chúa theo dòng thời gian[1]
Công đồng chung Ê-phê-sô (năm 413) đã mạnh mẽ tuyên bố tín điều Đức Ma-ri-a là Mẹ Thiên Chúa, và từ đây mà Kinh Kính Mừng có câu: “Thánh Ma-ri-a, Đức Mẹ Chúa Trời,[2] cầu cho chúng con là kẻ có tội khi nay và trong giờ lâm tử”. Năm 1931, nhân dịp kỷ niệm 1.500 năm công đồng Ê-phê-sô, ĐGH. Pi-ô XI đã lập ngày kính trọng thể lễ Mẹ Thiên Chúa vào 11/10. Năm 1962, ĐGH. Gio-an XXIII chọn Lễ Mẹ Thiên Chúa làm ngày đánh dấu khai mạc Công đồng Va-ti-ca-nô II. Và đến thời ĐGH. Phao-lô VI, ngài dời lễ này vào đầu năm dương lịch với lý do:
“Khi canh tân mùa Giáng Sinh, mọi người phải chú ý đến việc tái lập lễ Đức Ma-ri-a Mẹ Thiên Chúa vào ngày 1/1, đúng phụng vụ Rôma từ xưa, nhằm tôn kính việc Đức Ma-ri-a góp phần vào mầu nhiệm cứu rỗi và tôn vinh địa vị đặc biệt cho “Mẹ rất thánh, Đấng tiếp nhận Nguồn sống cho chúng tôi”. Lễ này cũng là dịp rất tốt để chúng ta tôn thờ Vua Hòa Bình mới sinh, và nghe lại lời chúc hoà bình của các thiên sứ (x. Lc 2,14), để cầu Chúa, nhờ sự can thiệp của Nữ Vương Hòa Bình, ban cho ta ơn cao cả nhất là hòa bình. Vì sự trùng hợp tốt đẹp giữa ngày một tháng Giêng với ngày thứ tám giáp Lễ Giáng Sinh mà chúng tôi đã đặt ngày đó là ngày thế giới hòa bình, mà thế giới mỗi ngày càng hưởng ứng thêm, và thành quả của hòa bình đã phát sinh trong lòng nhiều Người” (ĐGH Phao-lô VI. Marialis Cultus, số 5b).
“Thánh Ma-ri-a, Đức Mẹ Chúa Trời …
Nếu là một người Công Giáo ngoan đạo và siêng đọc kinh, mỗi ngày lần một chuỗi Mân Côi hoàn chỉnh, thì tối thiểu người đó tuyên xưng danh hiệu “Đức Mẹ Chúa Trời” 18.250 lần mỗi năm. Đây là danh xưng và đặc ân của người Mẹ tuyệt vời, chẳng còn xa lạ gì đối với người Công Giáo. Khung cảnh Chúa Giáng Sinh do thánh Luca thuật lại trong Tin Mừng hôm nay, tuy đơn sơ và nghèo khó nhưng lại rất gần gũi thanh bình, nơi chốn đồng quê vắng lặng mà chẳng thiếu những trái tim nồng ấm của thánh Giu-se, Mẹ Ma-ri-a, các mục đồng, các thiên thần, và có lẽ của cả các loài vật xung quanh cùng đồng điệu. Một gia đình lạ lùng với một Hài Nhi mang thân phận Đấng Cứu Tinh của nhân loại, và cả một người Mẹ lạ lùng được gọi là “Đức Mẹ Chúa Trời”, ở trong khung cảnh này thì thật khó để cho người thế tưởng tượng và hiểu thấu mầu nhiệm Nhập Thể là thế nào trong sự khác biệt giữa thần thánh và phàm tục. Thiên Chúa gần gũi đến thế sao? Thánh Mẫu Người gần gũi đến thế sao?
Ở trong cái vô lý gần như khó chấp nhận này, Thiên Chúa muốn chúng ta hiểu rằng đời sống đức tin của những người con cái Chúa không bao giờ lại quá mông lung và huyền hoặc đến nỗi xa rời thế giới thực. Đạo gắn liền với cuộc sống và vì cuộc sống mà đức tin lớn lên theo cảm nghiệm thời gian, nên việc người thôn nữ Ma-ri-a trở thành Mẹ Thiên Chúa cách lạ lùng thế nào đi nữa thì ân sủng này không phải do công trạng của con người, mà là kế hoạch của Chúa mời gọi con người cộng tác, và ân phúc lại trao về làm phần thưởng cho con người. Mẹ Ma-ri-a là một thụ tạo đặc biệt mà thiên thần truyền tin gọi Mẹ là “có phúc hơn mọi người nữ”. Phúc lành này Mẹ không giữ riêng cho Mẹ nhưng chia sẻ cho tất cả chúng ta qua công trình cứu chuộc của Đức Giê-su, con của Mẹ. Với tước hiệu Mẹ Thiên Chúa, Đức Ma-ri-a có thần thế trong mối quan hệ “Thiên Chúa – con người” và Mẹ luôn sẵn sàng tỏ lòng từ mẫu để chuyển cầu cho chúng ta. Mẹ Ma-ri-a không phải là “người cõi trên” khó với tới, nhưng như bao thánh nhân khác, Mẹ là cầu nối của “chữ tình” mà những kẻ phụ tình tin tưởng tìm về nguồn cậy trông để được đổi mới.
… cầu cho chúng con là kẻ có tội …
“Tội lỗi” làm cho chúng ta xa cách Thiên Chúa, “tội” cướp mất nguồn bình an đích thực trong tâm hồn và làm xáo trộn môi trường sống ở qui mô hẹp, và dần lan rộng đe dọa đến nền hòa bình trên trái đất. Nhiều người đôi khi đơn giản cho rằng: tội tôi phạm là tội “riêng tư”, tôi làm thì tôi chịu, chẳng liên quan đến ai. Suy nghĩ đơn giản và nhầm lẫn này đã vô tình để cho sự dữ có nguy cơ hoành hành theo chiều sâu, làm rạn nứt mối dây liên đới thiêng liêng của cộng đồng sống đức tin, và sau này bất thình lình tạo ra những cơn địa chấn phá hoại khủng khiếp. Chiến thuật của ma quỷ nham hiểm nhất cũng nằm ở kế hoạch “mưa dầm thấm lâu” này.
Trong tình thế đó, Mẹ Ma-ri-a được gọi là “E-và Mới” giúp thay đổi vận mệnh của đoàn con Chúa vốn bị tội lỗi của “E-và Cũ” bủa vây. Sự tinh tuyền thánh thiện cũng như các nhân đức của Mẹ giúp hàn gắn những cõi lòng tan vỡ có cơ hội được chữa lành trong ân sủng chứa chan, nếu chúng ta biết chạy đến cùng với lòng từ mẫu vô biên nơi Mẹ Thiên Chúa. Hiến chế Tín lý Ánh Sáng Muôn Dân của Công đồng Va-ti-ca-nô II, số 67 viết: “Lòng sùng kính chân chính… phát sinh từ một đức tin chân thật. Đức tin dẫn chúng ta đến chỗ nhìn nhận địa vị cao cả của Mẹ Thiên Chúa, và thúc đẩy chúng ta lấy tình con thảo yêu mến và noi gương các nhân đức của Mẹ chúng ta.” Trong vườn hoa ân sủng, hoa thơm trổ ra từ công lao thực hành nhân đức sẽ làm cho cỏ dại tội lỗi hết đất sống. “Chúng con là kẻ tội lỗi.” Nhìn nhận này không đưa chúng ta đến chỗ tự ti và chán nản, trái lại, chúng ta được nhắc nhở mình là những “kẻ được thương và được tha” thì hãy cố gắng phấn đấu và hy vọng để đừng phụ bạc tình thương của Thiên Chúa và Mẹ Ma-ri-a.
… khi nay và trong giờ lâm tử.”
Chúng ta xin danh thánh “Mẹ Thiên Chúa” phù hộ cho chúng ta suốt cuộc đời cho đến khi trút hơi thở cuối cùng. Với lòng tin vững mạnh của chúng ta, chắc chắn Mẹ Ma-ri-a sẽ thực hiện điều đó. Phút lâm chung, ai cũng muốn ra đi trong tâm thế bình an nhất, bình an như khi vừa được “chào đời” trong vòng tay mẹ. Chút an ủi khi muốn “chào cõi đời tạm” này trong vòng tay Mẹ Ma-ri-a mời gọi chúng ta, trong ngày Thế Giới Hòa Bình đầu năm dương lịch, nhìn lại cách mình sống, nghiệm lời mình nói, và ngẫm việc mình làm, để đừng ai gieo hận thù và tang tóc cho nhau; trái lại, hãy hướng về một “nền văn minh tình thương và sự sống” như Kinh Đức Mẹ La Vang mà chúng ta vẫn thường đọc, để bao dung tha thứ và “xây dựng hòa bình… là cuộc đời công chính” (x. Gc 3,16-18).
Thực tế, mỗi ngày chúng ta nghe hai từ “bình an” rất nhiều, chúc nhau “bình an” không ít, nhưng thực sự lòng chúng ta lại “bất an” và là tác nhân gây “bất an” cho người khác. Thế giới đang bị chia rẽ bởi những toan tính bất chính của lòng người, chiến tranh và bạo lực đang hoành hành khắp nơi gieo tang tóc. Hôm nay là cơ hội tốt để mỗi người dành ra vài phút thinh lặng “suy niệm trong lòng” như Mẹ Ma-ri-a, ngắm nhìn lại hang đá Giáng Sinh, đọc thật chậm đoạn Tin Mừng Lc 2,16-21 hoặc Tám Mối Phúc Thật (Mt 5,1-10) hoặc hát Kinh Hòa Bình của thánh Phan-xi-cô Assisi… và tự hỏi Chúa muốn tôi làm gì cho công lý và tình thương khi mừng lễ Mẹ Thiên Chúa – Nữ Vương Hòa Bình?
Hiệp lòng với thánh Arnold Janssen, Đấng Sáng Lập Dòng Truyền Giáo Ngôi Lời, gần 150 năm trước, chúng ta nguyện rằng: “Lạy Mẹ Ma-ri-a, xin nhìn đến chúng con từ ngai ân sủng của Mẹ. Xin nhìn xem sự yếu đuối, đau khổ, thất bại của chúng con! Phúc thay cho chúng con là những người theo Mẹ hướng dẫn. Chúng con chiến thắng với Mẹ và sẽ trở nên vinh quang cùng Mẹ!”
Chú thích:
[1] Xem thêm: https://tgpsaigon.net/bai-viet/ngay-01-01-duc-Ma-ri-ame-thien-ch-ua-43715.
[2] Chú ý: điều này không có ý nói Đức Mẹ sinh ra Chúa Cha hay Chúa Thánh Thần.
BỞI ĐÂU MẸ ĐƯỢC BÌNH AN? (Lm. P. X. Nguyễn Tất Đạt, SVD)
Hôm nay, ngày đầu năm dương lịch và cũng là ngày Quốc Tế Hòa Bình, Giáo Hội hân hoan cử hành lễ Đức Maria rất thánh, Mẹ Thiên Chúa. Cả hai sự kiện này cùng diễn ra khi chúng ta đang mừng mầu nhiệm Con Thiên Chúa làm người, được sinh hạ bởi Đức Trinh Nữ Maria. Xin mượn lời sách Dân Số để cầu chúc cho nhau: “Nguyện Đức Chúa ghé mắt nhìn và ban bình an cho anh em” (Ds 6,26). Còn món quà nào cao quí hơn là chính Ngôi Lời Thiên Chúa, Ngài là Hoàng Tử Bình An, Vua Hòa Bình (x. Is 9,5) được Chúa Cha ban tặng cho chúng ta. Vì tình yêu, Thiên Chúa đã ban Người Con duy nhất của Ngài cho nhân loại. Ngôi Lời Thiên Chúa đã mặc lấy xác phàm trong Người Con của Đức Trinh Nữ Maria.
Khi chọn ngày đầu năm để cử hành lễ Đức Maria Mẹ Thiên Chúa và cầu nguyện cho bình an thế giới, Giáo Hội muốn tỏ lòng tôn kính cách đặc biệt đối với Đức Trinh Nữ Maria, đồng thời mong muốn con cái mình đặt trọn cả năm mới này dưới sự nâng đỡ, chở che của Mẹ Thiên Chúa, Mẹ Giáo Hội. Giờ đây, chúng ta cùng dõi bước theo Mẹ, học đòi các nhân đức của Mẹ, để qua đó có được sự bình an trong cuộc sống.
Mẹ Được Bình An Vì Luôn Vững Tin
Từ lời xin vâng của Mẹ, một kỷ nguyên mới được mở ra: Thiên Chúa đã đi vào giữa lòng nhân loại; Ngôi Lời đã nhập thể nơi cung lòng Mẹ. Thế nhưng, cũng từ khi nói lời xin vâng đó, Mẹ bắt đầu đón nhận biết bao nhiêu thử thách, gian nan và cực khổ. Thử thách khi bị thánh Giuse nghi ngờ về sự chung thủy của Mẹ: “Ông Giuse, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo” (Mt 1,19). Gian nan khi không tìm được chỗ trong quán trọ, mặc dù đã đến ngày mãn nguyệt khai hoa nhưng Mẹ vẫn an lòng sinh con nơi máng ăn của súc vật (x. Lc 2,6-7); gian nan khi sinh con chưa được bao lâu, thì đang đêm phải cùng thánh Giuse và con trẻ trốn sang Ai Cập, vì người ta đang lùng để giết Hài Nhi Giêsu (x. Mt 2,13-14). Cực khổ tìm kiếm con bị lạc mất trong đền thờ ba ngày (x. Lc 2,46); cực khổ khi không chỉ có quan quyền mà ngay cả những người thân cận cũng gán ghép cho con mình bị mất trí và đồng lõa với ma quỷ: “Thân nhân của người hay tin ấy, liền đi bắt Người, vì họ nói rằng Người đã bị mất trí. Còn các kinh sư thì nói rằng Người bị quỷ vương Bêendêbun ám và Người dựa thế quỷ vương mà trừ quỷ” (Mc 3,21-22), và cực khổ nhất là khi đứng dưới chân thập giá để chứng kiến cái chết của người con một yêu dấu của mình. Thử hỏi, có người mẹ nào cầm lòng được, khi phải chứng kiến cảnh người ta hành hạ đứa con mình đứt ruột đẻ ra? Mẹ Maria đau đớn tan nát cõi lòng, nhưng Mẹ đã can trường đón nhận trong tin yêu và phó thác.
Mẹ Được Bình An Vì Luôn Khiêm Hạ
Cũng như bao thiếu nữ Do Thái khác, Mẹ biết rõ lời của ngôn sứ Isaia đã loan báo 7 thế kỷ trước đó về việc một người nữ sẽ sinh con và người con ấy được gọi là Đấng Emmanuel. Nhưng làm sao Mẹ có thể biết được, Mẹ chính là người phụ nữ diễm phúc đó. Thế nên, khi được Sứ Thần Gabrien truyền tin, Mẹ tỏ ra bối rối: “Việc đó xảy đến thế nào, vì tôi không biết đến người nam” (Lc 1,34). Và khi được sứ thần giải thích, Mẹ đã cúi đầu xin vâng với tất cả sự khiêm hạ của một người “nữ tỳ của Thiên Chúa”. Vì khiêm hạ, nên Mẹ đã chấp nhận sinh con nơi hang bò lừa, trong một điều kiện thiếu thốn về vật chất, mà đáng lý Mẹ có quyền đòi hỏi một sự sang trọng hơn thế, vì người con mà Mẹ sắp hạ sinh là Con Thiên Chúa! Thế nhưng, Tin Mừng đã không ghi lại một lời oán than nào của Mẹ.
Đức Maria khiêm hạ là vậy, trong khi ngày hôm nay, chỉ vì một chút danh dự, chỉ vì một chút lợi lộc, người ta sẵn sàng chà đạp nhân phẩm của người khác. Biết bao cuộc tranh giành quyền lực, biết bao cuộc chiến tranh đẫm máu diễn ra hàng ngày trên thế giới, biết bao những bất đồng trong gia đình, giữa những người xóm giềng, chỉ vì thiếu sự khiêm hạ.
Cùng với tâm hồn khiêm hạ, Mẹ là người đã quên mình để vinh quang của Thiên Chúa được tỏ hiện cho nên Mẹ luôn an bình. Mẹ đã cưu mang, che chở và nâng niu Chúa Hài Nhi. Mẹ đã nêu gương cho tất cả chúng ta hôm nay, hãy biết nâng niu những mầm sống, ngay từ khi còn trong lòng mẹ. Thế nhưng, một thực tế phũ phàng là, ngày nay, người ta có thể chưng ra một ngàn lẻ một lý do để tự cho phép mình giết đi những mầm sống ngay từ khi còn trong bào thai. Ngày xưa, bạo chúa Hêrôđê ra lệnh giết tất cả các con trẻ tại Bêlem từ hai tuổi trở xuống, khiến cho cả thành không ngớt tiếng khóc than (x. Mt 2,16-18). Việc làm đó của ông bị muôn đời lên án. Ngày hôm nay, nhiều người đã sẵn sàng giết chính đứa con ruột của mình ngay từ trong bào thai, thì ai sẽ lên án đây, nếu không phải là Thiên Chúa, Đấng vô cùng công thẳng?
Mẹ Được Bình An Vì Luôn Lắng Nghe Và Thực Hành Lời Chúa
Tin Mừng trong thánh lễ hôm nay, thánh Luca kể lại, sau khi lắng nghe tất cả những lời mà các trẻ mục đồng nói về Hài Nhi Giêsu, Đức Maria hằng ghi nhớ các sự việc ấy và suy đi nghĩ lại trong lòng (x. Lc 2,17-19). Tại sao Mẹ lại phải “suy đi nghĩ lại trong lòng”? Mẹ có thể biết trước tương lai chăng? Thưa, Mẹ là Mẹ Thiên Chúa, nhưng Mẹ cũng là một con người như chúng ta. Đức tin của Mẹ vẫn cần được củng cố bằng việc “lắng nghe Lời Chúa và suy đi nghĩ lại trong lòng”. Nhiều người hôm nay than rằng: Tại sao tôi cầu nguyện mà Chúa chẳng nhận lời. Tôi đã cố gắng làm nhiều điều thiện, nhưng chẳng thấy Chúa đoái trông. Họ không biết rằng, bao ơn lành Chúa ban cho, nhưng họ đã không chịu nhận ra, bởi vì họ không biết “suy đi nghĩ lại trong lòng”, không biết đọc ra những sứ điệp của Chúa thông qua các dấu chỉ hằng ngày, mà chỉ đòi cho được những ơn huệ một cách tỏ tường. Ý mình hay ý Chúa?
Mừng lễ Đức Maria Mẹ Thiên Chúa hôm nay, chúng ta không chỉ tôn vinh, ca tụng Mẹ mà còn được mời gọi cùng nhau xây dựng hòa bình, bởi vì Đức Maria là Mẹ của Đức Giêsu, là Hoàng Tử Hòa Bình, là Chúa của bình an. Lời hát của các thiên thần trong đêm giáng sinh đã mặc khải cho chúng ta biết sứ vụ của Đức Giêsu: “Vinh danh Thiên Chúa trên trời, bình an dưới thế cho người thiện tâm”. Vì thế, chúng ta là con cái của Mẹ trong nhiệm thể Đức Giêsu Kitô, chúng ta hãy cùng nhau đẩy lùi chiến tranh, xây dựng tình huynh đệ, sống liên đới và trách nhiệm với con người cũng như môi trường mình đang sống. Chúng ta cùng nắm tay nhau để xây dựng một nền văn minh tình thương, an bình và sự sống. Amen.
